Po poronieniu wiele par zastanawia się, czy przyczyna straty mogła mieć podłoże genetyczne. Badanie kariotypu jest zalecane przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne w określonych sytuacjach – szczególnie wtedy, gdy poronienia się powtarzają lub gdy pojawia się niepłodność. Szacuje się, że u około 1 na 20 par po stracie ciąży stwierdza się zaburzenia chromosomów, które mogły mieć wpływ na jej przebieg – i właśnie w takich przypadkach to badanie może wnieść realną, uspokajającą odpowiedź.
Spis treści
Czym jest badanie kariotypu po poronieniu?
Badanie kariotypu to cytogenetyczna analiza chromosomów. Wykonuje się je u obojga partnerów, ponieważ tylko wtedy można uzyskać pełny obraz sytuacji genetycznej pary.
Próbką do analizy jest najczęściej krew żylna, pobierana tak jak do standardowej morfologii. Do badania nie trzeba być na czczo i nie wymaga ono żadnych specjalnych przygotowań. Dla wielu par to ważna informacja – samo badanie nie wiąże się z dodatkowymi obciążeniami, a może wnieść bardzo dużo do dalszych decyzji.
Co to właściwie jest kariotyp?
Kariotyp to obraz wszystkich chromosomów człowieka. Każdy zdrowy człowiek ma 46 chromosomów, połączonych w 23 pary. Chromosomy znajdują się w każdej jądrzastej komórce ciała i są nośnikiem DNA. Analiza kariotypu pozwala ocenić: ich liczbę, wielkość, budowę i wzajemne ułożenie. Dzięki temu można wykryć zmiany, które nie są widoczne „gołym okiem”, ale mają znaczenie dla przebiegu ciąży.
Po co wykonuje się badanie kariotypu rodziców po poronieniu?
Badanie kariotypu rodziców wykonuje się po to, aby sprawdzić, czy u któregoś z partnerów występują nieprawidłowości w liczbie, budowie lub strukturze chromosomów, które mogły utrudniać utrzymanie ciąży.
Najczęściej są to tzw. aberracje zrównoważone – zmiany, które:
– nie powodują objawów choroby,
– nie wpływają na codzienne funkcjonowanie,
– ale mogą zwiększać ryzyko poronień.
To dlatego badanie kariotypu bywa zlecane także parom, które:
– czują się zdrowe,
– nie mają obciążeń genetycznych w rodzinie,
– wcześniej nie miały powodów, by podejrzewać problem genetyczny.
Kiedy badanie kariotypu po poronieniu naprawdę ma sens?
Badanie kariotypu w wielu sytuacjach może być bardzo ważnym krokiem, który pozwala wreszcie zrozumieć, dlaczego ciąże się nie utrzymują i jak realnie zwiększyć szanse na kolejną.
Warto je rozważyć, gdy:
– doszło do poronień nawracających,
– ciąże obumierały na podobnym etapie,
– nie było możliwości wykonania badania genetycznego materiału z poronienia,
– wcześniejsze badania nie dały odpowiedzi na pytanie o przyczynę strat.
Kiedy ryzyko nieprawidłowego kariotypu jest większe?
Ryzyko wykrycia nieprawidłowości chromosomowej u jednego z rodziców jest wyższe m.in. wtedy, gdy:
– doszło do poronień nawracających,
– ciąże obumierały na podobnym etapie,
– kobieta oprócz straty ciąży wcześniej urodziła martwe dziecko.
W takich sytuacjach odsetek wykrywanych zaburzeń chromosomowych może sięgać nawet 16%, dlatego badanie kariotypu rozważa się również po martwym porodzie – nawet jeśli była to pojedyncza sytuacja, a u dziecka nie stwierdzono wady wrodzonej.
Ponieważ aberracje chromosomowe odpowiedzialne za poronienie nie muszą wywoływać u rodziców objawów wskazujących na jakąś chorobę, badanie kariotypu warto wykonać również u partnerów, którzy na pierwszy rzut oka wydają się całkiem zdrowi, a w ich rodzinach nie występują choroby o podłożu genetycznym.
Badanie kariotypu rodziców jest podstawowym badaniem genetycznym wykonywanym po przebytym poronieniu.
„Oboje rodzice powinni poddać się badaniu kariotypu z krwi obwodowej. Zważywszy na fakt, że jeden z partnerów spośród 3–5% par z poronieniami nawracającymi jest nosicielem zrównoważonej strukturalnej anomalii chromosomów, z których najczęstsza jest translokacja Robertsonowska, badanie to uważa się za niezbędne.
Powinno ono być rozszerzone o konsultację genetyczną, uwzględniającą w razie potrzeby rodzinne badania chromosomalne, rokowanie odnośnie kolejnej ciąży oraz wskazania do diagnostyki prenatalnej.
Należy podjąć działania, aby pacjentki z poronieniami nawracającymi miały wykonane cytogenetyczne badania zarodka lub kosmówki w przypadku niepowodzenia kolejnej ciąży”.
Czy badanie kariotypu wykonuje się także na materiale z poronienia?
Tak – i często to pierwszy krok diagnostyczny, jeśli materiał jest dostępny. Szacuje się, że nawet 70% poronień ma przyczynę genetyczną po stronie zarodka, a nie rodziców. Badanie kariotypu materiału z poronienia może wykryć m.in.:
– trisomię chromosomu 13 lub 18,
– brak jednego z chromosomów płciowych,
– inne losowe aberracje chromosomalne.
Wynik takiego badania bardzo często zamyka dalszą diagnostykę. Pocieszające jest to, że do powstania tego typu aberracji dochodzi najczęściej zupełnie przypadkowo. Jeśli wystąpi ona u jednego dziecka, to u kolejnego już zazwyczaj się nie powtarza i po 9 miesiącach na świat przychodzi zdrowy maluch.
Co warto zapamiętać?
Badanie kariotypu nie szuka winy – szuka przyczyny.
Nie jest badaniem obowiązkowym, ale w wielu sytuacjach jest kluczowym elementem diagnostyki.
Nieprawidłowy wynik nie odbiera szans na dziecko, a prawidłowy często pozwala skierować diagnostykę w inną stronę.
To badanie, które daje wiedzę potrzebną do spokojniejszego planowania kolejnych kroków.
Jeśli po poronieniu zastanawiasz się, jakie badania warto wykonać i w jakiej kolejności, przygotowałam prostą listę badań po poronieniu – do pobrania.
To pomocne zestawienie, które możesz zabrać ze sobą na wizytę lekarską lub potraktować jako punkt wyjścia do spokojnego planowania dalszej diagnostyki.
FAQ – Najczęstsze pytania o badanie kariotypu po poronieniu
Źródła i pomoc
Wytyczne medyczne i rekomendacje międzynarodowe
ESHRE – European Society of Human Reproduction and Embryology; Recurrent Pregnancy Loss – Guideline
https://www.eshre.eu/Guidelines-and-Legal/Guidelines/Recurrent-pregnancy-loss
ACOG – American College of Obstetricians and Gynecologists; Repeated Miscarriages / Early Pregnancy Loss
https://www.acog.org/womens-health/faqs/repeated-miscarriages
RCOG – Royal College of Obstetricians and Gynaecologists; The investigation and treatment of couples with recurrent miscarriage
https://www.rcog.org.uk/
World Health Organization (WHO); Genetic factors in infertility and pregnancy loss
https://www.who.int/
Literatura naukowa (genetyka, poronienia, diagnostyka)
Ford HB, Schust DJ; Recurrent pregnancy loss: etiology, diagnosis, and therapy; Reviews in Obstetrics & Gynecology, 2009
Practice Committee of the American Society for Reproductive Medicine (ASRM); Evaluation and treatment of recurrent pregnancy loss; Fertility and Sterility, 2012
Rai R, Regan L; Recurrent miscarriage; The Lancet, 2006
Stephenson MD; Frequency of factors associated with habitual abortion; Fertility and Sterility, 1996
Christiansen OB et al.; Immunological causes of recurrent pregnancy loss; Human Reproduction Update, 2006
Diagnostyka genetyczna – informacje merytoryczne
Genetyczne przyczyny poronień i poronień nawracających https://www.poronilam.pl/przyczyny-poronien/
Badanie kariotypu – kiedy ma sens po poronieniu https://www.poronilam.pl/przyczyny-poronien/przyczyny-poronienia-badanie-kariotypu/
Badanie KIR i HLA-C – immunologia rozrodu https://www.poronilam.pl/badanie-hla-c-kiedy-warto-je-wykonac/
Trombofilia wrodzona jako możliwa przyczyna poronień https://www.poronilam.pl/badania/trombofilia-wrodzona-przyczyna-poronienia/
Wsparcie po stracie
Pomoc po poronieniu – wsparcie emocjonalne i praktyczne https://www.poronilam.pl/pomoc/pomoc-po-poronieniu/
Centra Zdrowia Psychicznego (NFZ) – pomoc bez skierowania https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/zdrowie-psychiczne/
Telefon Zaufania dla Dorosłych w Kryzysie Emocjonalnym 📞 116 123 (czynny codziennie)
Zobacz też:
W przypadku poronień samoistnych lekarz stwierdzający ten fakt powinien obowiązkowo poinformować pacjentkę jak zabezpieczyć „materiał” do badania bo pacjentki są w stresie i na ogół nie mają odpowiedniej wiedzy, żeby o to spytać we właściwym czasie. Dotyczy pacjentek, które nie zostają w szpitalu tylko w domu.
Takie informacje jak najbardziej powinny być udostępniane. Zapraszamy też do lektury naszego artykułu Jak zabezpieczyć materiał z poronienia w domu
Witam, kiedy można wykonać badania kariotypu na kobiecie i mężczyźnie? Czy należy je wykonać w jakimś określonym czasie po poronieniu? Ma to jakiś wpływ na wyniki badania?
Badania kariotypu można wykonać w dowolnym momencie po poronieniu i wynik zawsze będzie taki sam.
Witam. Czy można wykonać takie badanie na materiale poronnym w przypadku stwierdzenia pustego jaja płodowego (ciąży bezzarodkowej)? Jest to moje drugie poronienie w wyniku tej anomali.
Dzień dobry, jeśli lekarz jednoznacznie stwierdził ciążę bezzarodkową niestety takie badanie nie jest możliwe do wykonania. Zdarzają się jednak sytuacje, że lekarz nie ma 100% pewności – wówczas w niektórych laboratoriach można wykonać analizę porównawczą. Jeśli badania potwierdzą obecność zarodka, można przejść do dalszych badań. W tej kwestii warto skontaktować się z laboratorium genetycznym, które udzieli jednoznacznej informacji.
Witam
Jestem matką syna, który urodził się zdrowy i dobrym czasie. Przed synem miałam 6 ciąż martwych. Różne badania m.in. macicy (po 4 niepowodzeniu), która okazała się dwurożna, operacja , znowu niepowodzenie. W końcu badania genetyczne, które wykazały u mnie wadę chromosomu 7 i 9. Badania mojej rodziny (mama, brat, ciocia), też te wady. 7- ma ciąża okazała się szczęśliwa. Po niej dwa kolejne niepowodzenia. To było wiele lat temu ( około 30). Kilka lat temu poradnia zadzwoniła z propozycją badań syna i synów mojego brata. Niestety więcej się nie odezwali.
Synowie brata mają dzieci, jednak moja synowa dwa razy ciąża obumarła. Poproszę o poradę, czy Deja vu mojego przypadku?. Co możemy zrobić, żeby Oni nie doświadczali naszych przeżyć?
Dzień Dobry Pani Doroto. Dziękujemy za kontakt z naszym serwisem. W takiej sytuacji najlepiej umówić się na konsultacje z genetykiem, który zbierze dokładny wywiad rodzinny, pytając m.in. o choroby występujące u krewnych. Na tej podstawie będzie mógł Państwu udzielić informacji czy należy wykonać jakieś badania oraz jakie jest prawdopodobieństwo powtórzenia się sytuacji u Pani najbliższych
Dobry wieczór jestem po dwóch poronieniach zrobione zostały badania genetyczne na materiale podobnym wykryło wady genetyczne. Z mężem zrobiliśmy badanie kariotypu wymaz z policzka okazało się że mąż ma prawidłowy kariotyp a ja mam dodatkowy zestaw chromosonow. Narażie czekamy na wyniki w wersji papierowej aby móc udać się do lekarza genetyka
Czy jest możliwość zasięgnięcia porady czy uda mi się donosić kolejną ciążę i czy przyczyną poronień może być stwierdzona płeć dziecka w drugim poronieniu okazał się to chłopiec. A mam już córkę dwuletnią zdrowa. Co dalej proszę o informację
Dzień Dobry.
Dziękujemy za kontakt z naszym serwisem. W kwestii Pani pytań, należy je skonsultować z genetykiem, który zbierze szczegółowy wywiad wraz z dokumentacją medyczną, którą Pani posiada.
Konsultacja z genetykiem pozwoli również na zaplanowanie dalszego postępowania oraz włączenia odpowiedniego leczenia, jeśli takie będzie potrzebne.