Badanie przyczyn poronienia należy rozpocząć od badań w kierunku najczęstszych przyczyn przedwczesnego obumarcia ciąży, czyli badań genetycznych. Nieprawidłowości ludzkiego DNA są przyczyną blisko 70% poronień samoistnych. Nie chodzi tutaj tylko o DNA rodziców, o wiele ważniejszy jest kod genetyczny samego dziecka, ponieważ to w nim ukrywa się najwięcej wad genetycznych powodujących poronienie. Jeżeli nie uwzględni się go w diagnostyce przyczyn poronienia, ryzykuje się, że przyczyna nie zostanie odnaleziona. Czytaj dalej →
Badanie hormonów tarczycy pozwala stwierdzić, czy ten organ prawidłowo funkcjonuje. Wskazuje przede wszystkim, czy u danej osoby obecna jest niedoczynność albo nadczynność tarczycy. Sprawdź, jakie hormony związane z tym organem zbadać i co zrobić, jeśli któryś wynik będzie nieprawidłowy.
Badanie hormonów tarczycy – jakie hormony się bada?
Najczęściej badanie hormonów tarczycy obejmuje TSH (tyreotropina), T3 (trijodotyronina) i T4 (tyroksyna). TSH to podstawowy badany hormon – produkowany przez przysadkę mózgową i pobudzający pracę tarczycy, czyli produkcję T3 i T4. Jego nieprawidłowy poziom pozwala wskazać na zaburzenia w pracy tarczycy nawet wtedy, gdy inne wyniki (FT3 i FT4) są w normie.
Poziom TSH zmienia się jednak wolno, dlatego może to utrudniać kontrolę postępów. Wynik badania mogą ponadto zaniżyć niektóre czynniki, np. suplementy z biotyną.
Badanie hormonów tarczycy – niski i wysoki poziom TSH – o czym mogą świadczyć?
Przy niskim poziomie TSH można prawdopodobnie mówić o nadczynności tarczycy – czyli zbyt wysokiej produkcji hormonów przez ten organ. FT3 oraz FT4 są w takiej sytuacji najczęściej powyżej normy, a przy subklinicznej nadczynności tarczycy – w normie [1].
Wysoki poziom TSH świadczy najczęściej o niedoczynności tarczycy – czyli zbyt niskiej produkcji hormonów. Czasami wystarczy tylko wynik tego badania, aby lekarz postawił diagnozę. Jeśli niedoczynność tarczycy spowodowana jest niedoborem jodu, stężenie FT3 jest podwyższone [1].
Badanie hormonów tarczycy – skonsultuj wynik z endokrynologiem
Każdy wynik badania hormonów tarczycy powinnaś skonsultować z endokrynologiem – nawet w sytuacji, gdy mieści się w normach. To bardzo ważne, ponieważ:
Norma w przypadku badania hormonu TSH jest stosunkowo szeroka i jest to średnia dla każdej osoby – jest więc niedoskonała. Część osób może mieć objawy niedoczynności tarczycy mimo teoretycznie wyniku mieszczącego się w normie, a co więcej – młodsze kobiety i te planujące ciążę powinny mieć niższy poziom TSH.
Na obniżenie lub podwyższenie poziomu hormonów tarczycy mogą mieć wpływ różne czynniki niezwiązane z tarczycą.
Samo stwierdzenie nieprawidłowości może nie wystarczyć do postawienia diagnozy – być może konieczne będą dalsze badania, które zleci lekarz.
Ten artykuł jest chroniony prawami autorskimi. Niedopuszczalne jest zwielokrotnianie, modyfikowanie, publiczne odtwarzanie i / lub udostępnianie Serwisu, jego części, materiałów w nim zamieszczonych i / lub ich części, za wyjątkiem przypadków wskazanych w obowiązujących w tym zakresie przepisach prawa.
Po poronieniu bardzo często pojawia się jedno pytanie: dlaczego? Badania genetyczne nie są obowiązkiem ani „testem do zaliczenia”. Są narzędziem, które w wielu przypadkach pozwala zrozumieć, co się wydarzyło – i odzyskać spokój przed kolejną ciążą. Poniżej wyjaśniam spokojnie i krok po kroku, kiedy badania genetyczne po poronieniu mają sens, co mogą pokazać i kiedy naprawdę warto je wykonać.
Od czego zacząć diagnostykę po poronieniu?
Po poronieniu bardzo łatwo poczuć chaos informacyjny. Listy badań w internecie bywają długie i sprzeczne, a Ty możesz mieć wrażenie, że „powinnaś zrobić wszystko”. To nieprawda. Diagnostyka po poronieniu ma sens tylko wtedy, gdy jest dobrze uporządkowana.
Najczęściej pierwszym i najważniejszym krokiem są badania genetyczne, zwłaszcza badanie materiału z poronienia – jeśli był on zabezpieczony. To właśnie ono najczęściej odpowiada na pytanie, czy poronienie było zdarzeniem losowym i czy istnieje zwiększone ryzyko kolejnej straty.
Jeśli materiału z poronienia nie ma, kolejne kroki planuje się etapami – zawsze w zależności od liczby poronień, etapu ciąży i Twojej sytuacji zdrowotnej. Nie wszystko trzeba robić od razu.
Kiedy badania genetyczne po poronieniu mają sens?
Badania genetyczne po poronieniu rozważa się wtedy, gdy:
– ciąża była potwierdzona w USG,
– poronienie wydarzyło się po 7.–8. tygodniu,
– doszło do więcej niż jednej straty,
– chcesz wiedzieć, czy poronienie było zdarzeniem losowym,
– brak odpowiedzi utrudnia Ci myślenie o kolejnej ciąży.
Krótko i uczciwie: nie każda kobieta musi wykonywać badania genetyczne, ale w wielu sytuacjach to właśnie one dają najwięcej odpowiedzi przy najmniejszej liczbie badań.
Dlaczego przyczyna genetyczna jest tak częsta?
Z danych medycznych wynika, że około 60–80% poronień w pierwszym trymestrze ma przyczynę genetyczną. Oznacza to, że:
– poronienie było zdarzeniem losowym,
– nie miało związku z Twoim stylem życia, stresem czy „błędem”, – nie zwiększa ryzyka kolejnej ciąży.
To właśnie dlatego badania genetyczne bardzo często: – kończą diagnostykę zamiast ją rozpoczynać, – chronią przed miesiącami badań „na wszelki wypadek”, – zdejmują z kobiety i pary ogromne poczucie winy.
Jeśli po poronieniu zastanawiasz się, od jakich badań zacząć, przygotowałam prostą listę badań po stracie do pobrania. Możesz zabrać ją na wizytę do lekarza albo potraktować jako spokojny punkt wyjścia do dalszej diagnostyki.
Jakie badanie genetyczne daje najwięcej informacji?
Jeśli decydujesz się na badania genetyczne po poronieniu, kolejność ma ogromne znaczenie. Dobrze dobrane pierwsze badanie może dać odpowiedź i zamknąć diagnostykę, zamiast ją niepotrzebnie rozbudowywać.
Najlepszym i najbardziej informacyjnym krokiem jest badanie genetyczne materiału z poronienia. To właśnie ono:
– najczęściej wskazuje rzeczywistą przyczynę straty,
– pozwala ocenić, czy poronienie było zdarzeniem losowym,
– w wielu przypadkach sprawia, że kolejne badania nie są już potrzebne.
Dlatego, jeśli materiał został zabezpieczony (po poronieniu samoistnym, farmakologicznym lub zabiegu), warto zacząć właśnie od tego badania.
Jeśli potrzebujesz praktycznego wsparcia, przygotowałam instrukcje, które krok po kroku pokazują, jak zabezpieczyć materiał do badań genetycznych: Zobacz instrukcję wideo:
Pobierz bezpłatną instrukcję PDF:
Gdy nie było możliwości zabezpieczenia materiału: – diagnostykę planuje się etapami,
– najczęściej rozważa się badania genetyczne rodziców (np. kariotyp),
– decyzja zawsze zależy od liczby poronień i całego obrazu klinicznego.
Ważne: brak materiału z poronienia nie zamyka drogi do diagnostyki, ale zmienia jej kolejność.
Na czym polega badanie kosmówki po poronieniu?
Jeśli po poronieniu udało się zabezpieczyć materiał z poronienia (np. kosmówkę lub fragment pępowiny), najlepszym pierwszym krokiem jest badanie genetyczne tego materiału. To właśnie ono pozwala ocenić liczbę i budowę chromosomów dziecka.
W praktyce oznacza to sprawdzenie, czy przyczyną poronienia była wada genetyczna, czyli nieprawidłowość, która uniemożliwiła dalszy rozwój ciąży. Takie zmiany są najczęstszą przyczyną poronień we wczesnej ciąży i nie mają związku z decyzjami, stylem życia ani działaniami kobiety.
Do poronienia może dojść na przykład wtedy, gdy:
– u dziecka występuje trisomia, czyli sytuacja, w której jeden z chromosomów (np. chromosom 21 związany z zespołem Downa) występuje w trzech, a nie w dwóch kopiach,
– brakuje jednego z chromosomów, np. chromosomu X – co prowadzi do zespołu Turnera i odpowiada za ok. 10-18% poronień.
Badanie materiału z poronienia może obejmować wszystkie chromosomy dziecka lub tylko ich wybrane fragmenty, w zależności od zastosowanej metody. W wielu przypadkach już sam ten wynik pozwala zakończyć dalszą diagnostykę.
Czy wiesz, że…
W badaniu chorób genetycznych płodu jako przyczyny poronienia bardzo ważne jest ustalenie, czy materiał pochodzi faktycznie od płodu, a nie od matki. Wybierając laboratorium, upewnij się, że zbada również Twój wymaz z policzka, aby porównać Twoje DNA z materiałem genetycznym próbki przekazanej do badania. Tylko wtedy będziesz miała pewność, że wynik badania dotyczy dziecka, a nie Ciebie.
Dlaczego badania genetyczne po poronieniu wciąż budzą wątpliwości? W przestrzeni publicznej pojawiła się dyskusja dotycząca odbioru przez kuriera materiału z poronienia ze szpitala. Sprawa ta zwróciła uwagę na problem, z którym mierzy się wiele kobiet po stracie – brak jasnych … Czytaj dalej →
Na czym polega badanie genetyczne określające płeć dziecka po poronieniu?
Jednym z najczęściej wykonywanych badań genetycznych po poronieniu na bardzo wczesnym etapie jest określenie płci dziecka na podstawie DNA. Badanie to nie służy ustaleniu przyczyny poronienia. Jego znaczenie jest przede wszystkim prawne, organizacyjne i emocjonalne. Dzięki jednoznacznemu określeniu płci dziecka rodzice mogą skorzystać z przysługujących im praw po poronieniu.
Jakie prawa umożliwia określenie płci dziecka po poronieniu?
Wynik badania genetycznego pozwalający ustalić płeć dziecka umożliwia m.in.:
– rejestrację dziecka w Urzędzie Stanu Cywilnego,
– uzyskanie aktu urodzenia z adnotacją o martwym urodzeniu,
– skorzystanie z urlopu macierzyńskiego po poronieniu (8 tygodni),
– wypłatę świadczeń z dodatkowej polisy ubezpieczeniowej,
– uzyskanie zasiłku pogrzebowego w wysokości 4000 zł (jeśli doszło do pochówku).
Dla wielu rodziców jest to również ważny krok w symbolicznym i emocjonalnym domknięciu straty.
Czy zawsze udaje się zabezpieczyć materiał do badania płci po poronieniu?
Niestety, nie zawsze. Bardzo często wynika to nie z zaniedbania, ale z braku informacji – wiele kobiet po prostu nie wie, że takie badanie jest możliwe i że materiał można zabezpieczyć nawet przy bardzo wczesnej stracie. Jeśli materiału z poronienia nie udało się zachować, nie zamyka to drogi do dalszej diagnostyki. W takiej sytuacji lekarz może zaproponować badania genetyczne rodziców.
Jakie badania genetyczne rodziców rozważa się po poronieniach?
Gdy nie było możliwości zbadania materiału z poronienia albo gdy poronienia się powtarzają, kolejnym etapem diagnostyki mogą być badania genetyczne rodziców. Nie wykonuje się ich „profilaktycznie”, ale przy konkretnych wskazaniach i zawsze w określonej kolejności.
Co może wykazać badanie kariotypu?
Jednym z badań zalecanych w diagnostyce poronień nawracających jest badanie kariotypu rodziców. Wykonuje się je z próbki krwi kobiety i mężczyzny. Badanie to jest rekomendowane m.in. przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. Warto wiedzieć, że jeśli para doświadczyła więcej niż dwóch poronień, badanie kariotypu może być wykonane w ramach NFZ – po skierowaniu od lekarza.
Badanie kariotypu pozwala wykryć drobne nieprawidłowości w budowie chromosomów rodziców, które:
– nie powodują objawów chorobowych,
– często pozostają niezauważone przez całe życie,
– ale mogą zwiększać ryzyko poronień.
Z danych wynika, że u około 2–6% par (u co najmniej jednego z partnerów) występują takie zmiany genetyczne. Jeśli są one obecne w komórkach rozrodczych, mogą prowadzić do nieprawidłowości genetycznych u zarodka i w konsekwencji do poronienia w kolejnych ciążach. Dla wielu par prawidłowy wynik kariotypu jest równie ważny, ponieważ pozwala wykluczyć tę przyczynę i spokojnie szukać odpowiedzi w innych obszarach.
Na czym polega badanie KIR i HLA-C po poronieniach?
Badanie KIR i HLA-C ocenia współpracę układu odpornościowego kobiety z genami zarodka. Ma znaczenie głównie dla bardzo wczesnego etapu ciąży, czyli zagnieżdżenia i rozwoju łożyska.
Rozważa się je przede wszystkim przy: – poronieniach nawracających,
– bardzo wczesnych stratach (przed 7.- 8. tygodniem),
– niepowodzeniach implantacji (również po in vitro),
– prawidłowych wynikach innych badań.
Niekorzystny wynik nie przekreśla szans na ciążę, ale może pomóc lekarzowi lepiej zaplanować prowadzenie kolejnej ciąży i leczenie wspierające.
Badania w kierunku trombofilii – kiedy mają sens?
Trombofilia wrodzona to genetyczna skłonność do nadkrzepliwości krwi, która może wpływać na zagnieżdżenie zarodka, rozwój łożyska i utrzymanie bardzo wczesnej ciąży. Badania w kierunku trombofilii rozważa się najczęściej przy: – poronieniach nawracających,
– stratach o nieustalonej przyczynie,
– obciążonym wywiadzie rodzinnym (zakrzepice, powikłania ciążowe),
– planowaniu kolejnej ciąży po stracie. Najczęściej badane są mutacje: czynnika V Leiden, genu protrombiny, wybrane warianty genu MTHFR (C677T i A1298C,które zaburzają wchłanianie kwasu foliowego).
Ważne: dodatni wynik nie przekreśla szans na donoszenie ciąży. Bardzo często pozwala wręcz lepiej ją zabezpieczyć i zaplanować prowadzenie kolejnej ciąży.
Badania w kierunku celiakii – kiedy warto je rozważyć?
Celiakia to choroba autoimmunologiczna, która może przebiegać bez wyraźnych objawów, a jednocześnie wpływać na płodność i zwiększać ryzyko poronień. Badania w kierunku celiakii rozważa się szczególnie wtedy, gdy:
– poronienia się powtarzają,
– przyczyna strat pozostaje niejasna,
– występują niedobory (np. żelaza, witaminy D),
– obecne są inne choroby autoimmunologiczne,
– pojawiają się dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (ale nie jest to warunek).
Celiakia bywa rozpoznawana dopiero po stracie ciąży. Jej wykrycie ma znaczenie, ponieważ leczenie polega głównie na diecie bezglutenowej, która może poprawić warunki dla kolejnej ciąży.
Panele genetyczne (np. Fertiscan) – kiedy są potrzebne?
Panele genetyczne, takie jak Fertiscan, to rozszerzone badania DNA, które jednocześnie analizują wiele genów związanych z utrzymaniem ciąży. Pozwalają wykryć subtelne nieprawidłowości, których nie pokazują podstawowe badania genetyczne. Rozważa się je przede wszystkim wtedy, gdy:
– doszło do poronień nawracających,
– podstawowe badania (materiał z poronienia, kariotyp, hormony) są prawidłowe,
– przyczyna strat nadal pozostaje niejasna,
– diagnostyka utknęła w miejscu mimo wielu wykonanych badań.
Dla części par stają się ważnym krokiem, który pozwala:
– znaleźć konkretną, wcześniej niewidoczną przyczynę,
– lepiej zaplanować leczenie lub sposób prowadzenia kolejnej ciąży,
– uporządkować dalsze decyzje bez kolejnych domysłów.
Immunofenotyp – kiedy ma znaczenie po poronieniach?
Immunofenotyp to badanie oceniające skład i aktywność komórek układu odpornościowego, m.in. limfocytów i komórek NK. Jego celem jest sprawdzenie, czy reakcja immunologiczna organizmu nie jest zbyt silna lub nieprawidłowa na bardzo wczesnym etapie ciąży. Badanie immunofenotypu rozważa się wtedy, gdy:
– doszło do poronień nawracających,
– straty występowały bardzo wcześnie,
– inne etapy diagnostyki (genetyczne, hormonalne, anatomiczne) nie wykazały przyczyny,
– lekarz podejrzewa zaburzenia immunologiczne.
Jak uporządkować badania genetyczne po poronieniach – co warto zapamiętać?
Badania genetyczne po poronieniu nie są obowiązkiem ani wyścigiem. Ich celem jest zrozumienie przyczyny straty i spokojniejsze przygotowanie się do kolejnej ciąży – krok po kroku, bez robienia wszystkiego naraz.
Najczęściej: – zaczyna się od badania materiału z poronienia, jeśli był zabezpieczony,
– przy braku materiału lub poronieniach nawracających rozważa się badania rodziców (kariotyp, KIR i HLA-C, trombofilia, celiakia, immunofenotyp, panele genetyczne).
Wiele kobiet po jednym dobrze dobranym badaniu nie potrzebuje dalszej diagnostyki. U innych proces trwa dłużej – i to również jest w porządku.
Najważniejsze, co warto zapamiętać:
– nie każda strata wymaga rozbudowanych badań,
– kolejność diagnostyki ma znaczenie,
– wynik badania bardzo często nie obciąża winą, lecz porządkuje sytuację,
– badania mają Ci pomóc odzyskać poczucie bezpieczeństwa – nie dokładać stresu.
Jeśli czujesz, że potrzebujesz odpowiedzi – masz prawo ich szukać, w swoim tempie i na własnych zasadach.
FAQ – najczęstsze pytania o badaniach genetycznych po poronieniu
1. Czy badania genetyczne po poronieniu są obowiązkowe?
Nie. Badania genetyczne po poronieniu nie są obowiązkiem i nie każda kobieta musi je wykonywać. Decyzja zależy od etapu ciąży, liczby strat oraz Twojej potrzeby uzyskania odpowiedzi i poczucia bezpieczeństwa.
2. Kiedy warto wykonać badania genetyczne po poronieniu?
Badania genetyczne warto rozważyć m.in. wtedy, gdy ciąża była potwierdzona w USG, poronienie nastąpiło po 7.- 8. tygodniu, doszło do więcej niż jednej straty lub gdy brak odpowiedzi utrudnia spokojne myślenie o kolejnej ciąży.
3. Od jakich badań genetycznych najlepiej zacząć po poronieniu?
Najczęściej pierwszym i najważniejszym badaniem jest badanie genetyczne materiału z poronienia, jeśli był on zabezpieczony. Pozwala ono sprawdzić, czy poronienie miało przyczynę genetyczną i czy było zdarzeniem losowym.
4. Czy wynik badań genetycznych może pokazać, że poronienie było losowe?
Tak. Około 60–80% poronień w pierwszym trymestrze ma przyczynę genetyczną, która nie zwiększa ryzyka kolejnej ciąży. Dla wielu kobiet jest to bardzo ważna i porządkująca informacja.
5. Co jeśli nie udało się zabezpieczyć materiału z poronienia?
Brak materiału z poronienia nie zamyka drogi do diagnostyki. W takiej sytuacji lekarz może zaproponować badania genetyczne rodziców, np. badanie kariotypu, a dalsze kroki planuje się etapami.
6. Czy badanie kariotypu rodziców ma sens po poronieniu?
Tak, szczególnie przy poronieniach nawracających lub gdy nie było możliwości zbadania materiału z poronienia. Badanie kariotypu pozwala wykryć drobne zmiany chromosomowe, które mogą zwiększać ryzyko strat.
7. Czy nieprawidłowy wynik badań genetycznych oznacza brak szans na ciążę?
Nie. W większości przypadków wynik badania nie przekreśla szans na donoszenie ciąży. Często pozwala lepiej zaplanować leczenie lub sposób prowadzenia kolejnej ciąży.
8. Czy badania genetyczne zawsze prowadzą do kolejnych badań?
Nie. Bardzo często badania genetyczne kończą diagnostykę, zamiast ją rozpoczynać. Prawidłowy lub jednoznaczny wynik może oznaczać, że dalsze badania nie są potrzebne.
Konsultacja merytoryczna: prof. nadzw. dr hab. n. med. Aleksandra Jezela-Stanek, specjalista genetyki klinicznej
Źródła i pomoc
Wytyczne i rekomendacje medyczne ESHRE Guideline: Recurrent Pregnancy Loss (2023) – europejskie wytyczne dotyczące diagnostyki poronień, w tym badań genetycznych. https://www.eshre.eu
ACOG Practice Bulletin No. 200: Early Pregnancy Loss – zalecenia dotyczące postępowania po poronieniu i roli badań genetycznych. https://www.acog.org
ASRM Committee Opinion: Evaluation and Treatment of Recurrent Pregnancy Loss – etapowa diagnostyka poronień. https://www.asrm.org
Publikacje naukowe Jauniaux E. et al., FIGO classification of causes of miscarriage (2021)
Stephenson MD, Kutteh WH., Clinical Obstetrics and Gynecology Kwinecka-Dmitriew B. i wsp., Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia (2010)
Dowiedz się jakie prawa przysługują Ci po poronieniu i jak z nich skorzystać. Sprawdź które badania warto wykonać i kiedy starać się o kolejną ciążę. Znajdź pomoc i wsparcie dla rodziców po stracie dziecka.
Badanie przyczyn poronienia należy rozpocząć od badań w kierunku najczęstszych przyczyn przedwczesnego obumarcia ciąży, czyli badań genetycznych. Nieprawidłowości ludzkiego DNA są przyczyną blisko 70% poronień samoistnych. Nie chodzi tutaj tylko o DNA rodziców, o wiele ważniejszy jest kod genetyczny samego dziecka, ponieważ to w nim ukrywa się najwięcej wad genetycznych powodujących poronienie. Jeżeli nie uwzględni się go w diagnostyce przyczyn poronienia, ryzykuje się, że przyczyna nie zostanie odnaleziona.
